PeaPact: ontwikkeling van een lokale (eiwit)keten voor gele erwt
Met zijn PeaPact project wil het onderzoekscentrum AgroFoodNature van HOGENT duurzame en lokale eiwitketens, zowel biologisch als gangbaar, ontwikkelen voor de Vlaamse gele erwt. De basis hiervoor is een ketenbreed partnerschap. Naast een onderzoek naar wat de succesfactoren zijn voor een duurzame keten voor lokale gele erwt, worden ook de betrokken ketenactoren met elkaar gekoppeld. Naast landbouwers en producenten van vleesvervangers is ook Bio-Planet betrokken bij dit project.
"Vlaanderen heeft de ambitie om een hotspot te worden op het vlak van kennis, productie en verwerking van nieuwe eiwitbronnen", zegt projectcoördinator Evelien Van Bavegem. "Gele erwt is een veelbelovend eiwitgewas. Met haar eiwitgehalte van 23% en vezelgehalte van 22% is de gele erwt zowel nutritioneel als technologisch een interessant gewas. De technologische eigenschappen, samen met de neutrale kleur en smaak van het product, maken gele erwt geschikt in o.a. vleesvervangers en plantaardige dranken als functioneel ingrediënt of als alternatief voor geïmporteerde soja en kikkererwt."
Geïmporteerde peulvruchten vervangen
Toch zijn er enkele bottlenecks die de doorbraak van de lokale eiwitketens in Vlaanderen vertragen. "De teelt van gele erwt is momenteel beperkt tot 870 hectare in België, waarvan slechts 210 hectare in Vlaanderen. Nochtans is het Vlaamse klimaat geschikt en is de teelt van velderwt een historisch gegeven, in hoofdzaak voor veevoeder of als jonge peul voor diepvriesgroenten."
"Verschillende Vlaamse voedingsbedrijven zijn sterk geïnteresseerd in, en vragende partij naar, lokaal geteelde gele erwt. Toch blijkt het niet eenvoudig om te komen tot een duurzame lokale keten waarbij elke schakel financieel naar waarde wordt geschat. Er is momenteel in Vlaanderen nog onvoldoende afzet om te komen tot een rendabele teelt."
"Om grootschalige afzet in gangbare en biologische ketens te vinden, kan teeltonderzoek een belangrijke rol spelen om o.a. het eiwitgehalte en de opbrengst te verhogen. Verder is er ook nood aan productontwikkeling en -optimalisatie om o.a. geïmporteerde peulvruchten te vervangen door de lokale gele erwt in bv. hummus en falafel. Als alles vlot verloopt, zal de falafel op basis van lokale gele erwt, ontwikkeld door La Vie Est Belle, vanaf maart 2024 te koop zijn bij Bio-Planet."
Duurzame, plantaardige voeding
Het gebruik van lokale gele erwt in nutritioneel gebalanceerde voeding biedt ook voordelen voor de consument. "Momenteel is gele erwt vrij onbekend. Er is nood aan onderzoek naar de perceptie ervan op voeding zodat voedingsbedrijven deze producten op een doordachte wijze in de markt kunnen plaatsen. Dergelijke productlanceringen vergroten en diversifiëren het aanbod aan duurzame plantaardige voeding. Consumenten krijgen zo toegang tot een meer divers aanbod aan gezonde en duurzame, plantaardige voeding."
Minder water nodig dan granen
"Droge erwten beschikken over een lage watervoetafdruk. Zelfs minder dan enkele andere peulvruchten zoals droge bonen, kikkererwten, linzen en sojabonen. Algemeen hebben peulvruchten ook minder bemesting nodig, wat een positief effect heeft op de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater wegens minder emissies en uitspoelingen. Als stikstoffixerende plant heeft gele erwt voor haar groei weinig tot geen kunstmest-N nodig. Meer aanplantingen van gele erwt heeft ook een gunstig effect op de broeikasgasemissies. Er zijn immers fossiele brandstoffen nodig bij de productie van kunstmest-N."
"Als we de watervoetafdruk naast de eiwitopbrengst plaatsen, heeft gele erwt opvallend minder water nodig dan granen zoals tarwe, rogge en haver. Erwten hebben per gram eiwit ook veel minder water nodig dan vlees en dan vooral in vergelijking met rundsvlees."
Lokaal geteelde gele erwt heeft in Vlaanderen een groot potentieel
"Onderzoek in Canada wees ook uit dat peulvruchten (waaronder droge erwten) beter bestand zijn tegen droogte. Het gewas droge erwt verbruikt minder water dan bv. zomertarwe, kikkererwt, raapzaad en mosterd en vertoont tegelijkertijd hoge opbrengsten. Droge erwten gebruiken het water ook op een andere manier dan andere gewassen in rotatieteelten. Ze verbruiken het water uit de meer oppervlakkige lagen, waardoor het water in diepere lagen beschikbaar blijft voor volggewassen zoals granen en oliehoudende zaadgewassen."
Blueprint
Wat is nu het verwachte effect bij de doelgroep en de meerwaarde voor de sector/keten, zowel op korte als op langere termijn? "Op korte termijn zal een lokale eiwitketen worden ontwikkeld op basis van de gele erwt. De opgedane kennis zal ervoor zorgen dat de succesfactoren voor het uitbouwen van een lokale eiwitketen vastgelegd zijn. Dit project zal een blueprint zijn om op lange termijn de opstart en opschaling van verschillende lokale eiwitketens rond gele erwt en andere lokale eiwitgewassen mogelijk te maken. Het areaal aan gele erwt zal toenemen in Vlaanderen met een positief effect op de bodemdiversiteit, opbrengsten van vervolggewassen en onafhankelijkheid van import van plantaardige eiwitten."
Lokale initiatieven
"Naar de consument toe verwachten we het draagvlak voor lokale eiwitten te verhogen. Aan de hand van dit project willen we nogmaals wijzen op het belang van de transitie naar een meer plantaardig voedselpatroon en de rol die lokale eiwitten hierin kunnen spelen. De Vlaamse consument staat steeds positiever tegenover lokale voedingsketens. Door de eiwittransitie te koppelen aan lokale initiatieven kunnen consumenten gemakkelijker warm gemaakt worden om mee te stappen in de eiwittransitie. Het consumentenonderzoek zal hierbij toelaten organisaties te adviseren welke doelgroepen overtuigd kunnen worden tot eiwittransitie en op welke manier dit het beste kan gebeuren."
Innovatie en groei
"Met dit project hebben we de ambitie om landbouwers concrete inzichten te geven over de voordelen die het telen van lokale eiwitten, in het bijzonder gele erwt, met zich meebrengt en we verwachten dan ook meer landbouwers te kunnen sensibiliseren om hun teeltkeuze mee te laten bepalen door de richting die de Vlaamse eiwitstrategie bepaalt."
"Lokaal geteelde gele erwt heeft in Vlaanderen een groot potentieel. Dit veelzijdige gewas kan talloze toepassingen kennen in de voedingssector. Door lokale samenwerkingen te ondersteunen op het vlak van teelt, productontwikkeling en vermarkting stellen we landbouwers en voedingsbedrijven in staat om samenwerkingen aan te gaan die leiden tot innovatie en groei."
Meer info
De definitieve resultaten van dit project zullen beschikbaar zijn na 31 mei 2024. De resultaten zullen gratis beschikbaar zijn voor alle ketenactoren die aan de slag willen gaan met de teelt, verwerking en vermarkting van (producten op basis van) de gele erwt.
AgroFoodNature – Hogeschool Gent (hogent.be)
evelien.vanbavegem@hogent.be
Voor meer informatie over de eiwittransitie en welke opportuniteiten deze ontwikkeling voor uw bedrijf kan betekenen: lees ons eerdere artikel 'Mis de eiwittransitie niet!'!
